Chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai

Hướng dẫn về cách hộ kinh doanh nộp thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân lệ phí môn bài theo phương pháp kê khai sau khi bỏ thuế khoán.

Nhận Diện Các Loại Thuế và Lệ Phí Chính

Khi hoạt động theo cơ chế mới, một hộ kinh doanh cần nắm vững ba nghĩa vụ tài chính cốt lõi sau đây. Việc hiểu rõ bản chất của từng loại sẽ giúp bạn tránh được những nhầm lẫn không đáng có.

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) thuế trên sự tiêu dùng

• Bản chất: Thuế GTGT là một loại thuế gián thu, tức là người tiêu dùng cuối cùng là người chịu thuế, còn hộ kinh doanh chỉ là đơn vị có trách nhiệm thu hộ và nộp lại cho nhà nước. Nó được tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ.
• Ngưỡng áp dụng: Nghĩa vụ này phát sinh khi hộ kinh doanh có tổng doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch trên 100 triệu đồng. Những hộ có doanh thu dưới ngưỡng này sẽ được miễn. Tuy nhiên, nếu bạn kinh doanh các mặt hàng cần hóa đơn GTGT cho khách hàng là doanh nghiệp, bạn có thể đăng ký nộp thuế GTGT tự nguyện dù chưa đạt ngưỡng doanh thu.
• Phương pháp tính: Hộ kinh doanh sẽ áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu, một phương pháp đơn giản hơn so với phương pháp khấu trừ mà các doanh nghiệp thường sử dụng.

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) thuế trên thu nhập của chủ hộ

• Bản chất: Đây là khoản thuế đánh trực tiếp vào phần thu nhập mà chủ hộ kinh doanh và các thành viên gia đình (nếu có) nhận được từ hoạt động kinh doanh.
• Ngưỡng áp dụng: Tương tự thuế GTGT, ngưỡng doanh thu để xem xét tính thuế TNCN cũng là trên 100 triệu đồng/năm. Nếu thu nhập chịu thuế của bạn vượt qua ngưỡng miễn thuế theo quy định, bạn sẽ phải thực hiện nghĩa vụ này.
• Lưu ý quan trọng: Mặc dù gọi là thuế thu nhập, nhưng cách tính cho hộ kinh doanh không dựa trên lợi nhuận (Doanh thu – Chi phí) mà được ấn định một tỷ lệ phần trăm trực tiếp trên tổng doanh thu.

Lệ phí môn bài phí duy trì hoạt động hàng năm

• Bản chất: Đây không phải là một loại thuế, mà là một khoản lệ phí cố định hằng năm mà hầu hết các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh phải nộp để duy trì giấy phép kinh doanh.
• Cách xác định: Mức nộp lệ phí môn bài được chia theo bậc, căn cứ vào doanh thu của năm kinh doanh trước liền kề.
• Thời hạn nộp: Hạn chót để nộp lệ phí môn bài hàng năm thường là ngày 30 tháng 01. Đối với hộ kinh doanh mới thành lập, việc nộp lệ phí môn bài sẽ tuân theo các quy định riêng, thường là nộp ngay trong năm đầu tiên hoạt động nếu đủ điều kiện.

Hướng Dẫn Tính Thuế Sau Khi Bỏ Thuế Khoán

Đây là phần quan trọng nhất, đòi hỏi sự tập trung và chính xác. Chúng ta sẽ đi sâu vào từng bước.

Xác định “doanh thu tính thuế”  con số quan trọng nhất

Trước khi áp dụng bất kỳ công thức nào, bạn phải xác định chính xác “Doanh thu tính thuế”. Đây là toàn bộ số tiền bán hàng, tiền gia công, hoa hồng, tiền cung ứng dịch vụ phát sinh trong kỳ tính thuế. Nó bao gồm:

• Tiền bán hàng hóa, dịch vụ, kể cả các khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội.
• Doanh thu đã bao gồm các loại thuế khác (nếu có).
• Đối với hàng hóa bán trả góp, doanh thu được tính theo giá bán trả một lần, không bao gồm tiền lãi trả chậm.
• Đối với hoạt động cho thuê tài sản, doanh thu là số tiền bên thuê trả từng kỳ.

Bạn phải có sổ sách ghi chép hoặc phần mềm bán hàng để tổng hợp con số này một cách chính xác và có bằng chứng đối chiếu khi cần.

Áp dụng công thức và tỷ lệ thuế chính xác

Sau khi có doanh thu, bạn sẽ áp dụng công thức sau:

• Thuế GTGT = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ % thuế GTGT ((áp dụng theo ngành nghề)
• Thuế TNCN = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ % thuế TNCN (áp dụng theo ngành nghề)

Bảng tra cứu tỷ lệ thuế theo một số ngành nghề phổ biến (Tham khảo Thông tư 40/2021/TT-BTC):

Xác định lệ phí môn bài 

Dựa vào doanh thu của năm trước hoặc doanh thu dự kiến (nếu mới kinh doanh), bạn xác định mức lệ phí môn bài phải nộp cho cả năm theo bảng sau:

Ví dụ minh họa chi tiết:

Ông Bình mở một quán phở (dịch vụ có gắn với hàng hóa). Trong Quý I/2025, tổng doanh thu của ông là 180 triệu đồng. Doanh thu năm 2024 của ông là 650 triệu đồng.

1. Xác định lệ phí môn bài: Doanh thu năm 2024 là 650 triệu (> 500 triệu). Vậy, lệ phí môn bài ông Bình phải nộp cho cả năm 2025 là 1.000.000 đồng. Ông phải nộp khoản này trước ngày 30/01/2025.
2. Tính thuế GTGT cho Quý I/2025: Ngành dịch vụ ăn uống có tỷ lệ GTGT là 3%.
   • Thuế GTGT phải nộp = 180.000.000 × 3% = 5.400.000 đồng.
3. Tính thuế TNCN cho Quý I/2025: Ngành dịch vụ ăn uống có tỷ lệ TNCN là 1.5%.
   • Thuế TNCN phải nộp = 180.000.000 × 1.5% = 2.700.000 đồng.

Tổng số thuế ông Bình phải kê khai và nộp cho Quý I/2025 là 5.400.000 + 2.700.000 = 8.100.000 đồng. Hạn chót nộp tờ khai và tiền thuế cho quý I là ngày 30/4/2025.

Trách Nhiệm Kê Khai Và Nộp Thuế

Cùng với quyền lợi là nghĩa vụ. Trách nhiệm của hộ kinh doanh trong cơ chế mới được nâng lên một tầm cao mới.

• Kê khai thuế: Người nộp thuế cần thực hiện việc nộp tờ khai thuế theo định kỳ hàng tháng hoặc hàng quý tới cơ quan thuế quản lý trực tiếp.
  • Kỳ kê khai:
    • Theo tháng: Thời hạn nộp tờ khai chậm nhất là ngày 20 của tháng tiếp theo.
    • Theo quý: Thời hạn nộp tờ khai chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng đầu tiên của quý tiếp theo.
  • Hình thức kê khai:
    • Kê khai trực tuyến: Đối với các doanh nghiệp và cá nhân đủ điều kiện, việc kê khai có thể thực hiện tiện lợi qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế (thuedientu.gdt.gov.vn). Người nộp thuế cần có chữ ký số để xác thực và hoàn tất việc nộp tờ khai.
    • Kê khai trực tiếp: Trong trường hợp không đủ điều kiện kê khai trực tuyến, người nộp thuế có thể nộp hồ sơ giấy trực tiếp tại cơ quan thuế

  Lưu ý quan trọng: Theo quy định tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, mức tính tiền chậm nộp là 0,03% mỗi ngày trên số tiền thuế chậm nộp. Do đó, việc tuân thủ đúng thời hạn kê khai và nộp thuế là hết sức cần thiết để tránh phát sinh các khoản lãi phạt không mong muốn.

• Nộp thuế: Sau khi hoàn tất việc kê khai, người nộp thuế có nghĩa vụ nộp đủ số tiền thuế phát sinh vào ngân sách nhà nước.
  • Thời hạn nộp thuế: Thời hạn nộp thuế trùng với thời hạn nộp tờ khai thuế.
  • Phương thức nộp thuế:
    • Chuyển khoản ngân hàng: Người nộp thuế có thể nộp tiền vào ngân sách nhà nước thông qua các ngân hàng thương mại.
    • Nộp tại Kho bạc Nhà nước: Có thể nộp tiền mặt hoặc chuyển khoản trực tiếp tại các điểm giao dịch của Kho bạc Nhà nước.
    • Nộp thuế điện tử: Hệ thống thuế điện tử cũng cho phép người nộp thuế thực hiện thanh toán trực tuyến ngay sau khi kê khai.
• Nghĩa vụ Lập, Quản lý Sổ sách và Hóa đơn: Hộ kinh doanh phải có sổ sách kế toán để ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, đặc biệt là sổ theo dõi doanh thu. Hơn nữa, việc sử dụng hóa đơn điện tử đang trở thành yêu cầu bắt buộc, giúp kết nối dữ liệu trực tiếp với cơ quan thuế.

Phân Tích Ưu Và Nhược Điểm Khi Bỏ Thuế Khoán

Sự thay đổi nào cũng có hai mặt. Việc hiểu rõ cả ưu và nhược điểm sẽ giúp bạn có tâm thế chuẩn bị tốt nhất.

Ưu điểm hướng tới sự minh bạch và công bằng

• Công bằng hơn giữa các hộ kinh doanh: Đây là lợi ích lớn nhất. Cơ chế kê khai xóa bỏ tình trạng “cào bằng”, nơi một cửa hàng đông khách và một cửa hàng vắng khách trong cùng một khu vực có thể phải nộp mức thuế như nhau. Giờ đây, doanh thu của bạn quyết định số thuế của bạn.
• Phản ánh đúng thực tế kinh doanh: Số liệu thuế sẽ là một bức tranh tài chính chân thực về hoạt động kinh doanh của bạn. Điều này không chỉ giúp nhà nước quản lý tốt hơn mà còn giúp chính bạn nhìn nhận rõ ràng về sức khỏe tài chính của cơ sở mình.
• Tránh tình trạng nộp khoán “quá tay” hoặc không hợp lý: Nhiều hộ kinh doanh trước đây cảm thấy mức khoán bị áp đặt là quá cao so với thực tế kinh doanh, đặc biệt trong những mùa thấp điểm. Phương pháp kê khai giúp bạn chỉ phải nộp thuế tương ứng với những gì bạn thực sự kiếm được.

Nhược điểm thách thức về hành chính và kiến thứ

• Tăng gánh nặng hành chính, kê khai: Thay vì chỉ nộp tiền một lần, giờ đây bạn phải thực hiện các thủ tục kê khai định kỳ. Việc này đòi hỏi thời gian, sự tỉ mỉ và trách nhiệm theo dõi các kỳ hạn để tránh bị phạt.
• Rủi ro bị phạt do không quen sổ sách, kế toán: Đây là rủi ro lớn nhất đối với những người kinh doanh vốn chỉ quen với việc mua và bán. Sai sót trong việc xác định doanh thu, áp sai tỷ lệ thuế, hoặc nộp tờ khai muộn đều có thể dẫn đến các khoản phạt và truy thu không đáng có.
• Phải cập nhật quy định thường xuyên: Chính sách thuế không phải là bất biến. Các văn bản pháp luật, thông tư, nghị định có thể được sửa đổi, bổ sung. Điều này yêu cầu chủ hộ kinh doanh phải chủ động cập nhật thông tin để đảm bảo tuân thủ đúng và đầy đủ.

Giải Pháp Chiến Lược Cho Hộ Kinh Doanh Trong Giai Đoạn Mới

• Tận Dụng Ngưỡng Miễn Thuế Cho Quy Mô Nhỏ: Nếu bạn kinh doanh với quy mô nhỏ, thời vụ, hãy luôn theo dõi chặt chẽ doanh thu. Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống sẽ được miễn thuế Giá trị gia tăng (GTGT) và thuế Thu nhập cá nhân (TNCN). Việc chủ động kiểm soát doanh thu dưới ngưỡng này sẽ giúp bạn giảm bớt gánh nặng tài chính và thủ tục kê khai một cách hợp pháp.
• Cân Nhắc Sử Dụng Dịch Vụ Kế Toán Chuyên Nghiệp: Nếu bạn không có chuyên môn hoặc không quen với các thủ tục phức tạp của việc kê khai thuế, việc thuê một đơn vị dịch vụ kế toán chuyên nghiệp là một khoản đầu tư cần thiết thay vì một khoản chi phí. Một dịch vụ kế toán uy tín sẽ giúp bạn:
  • • Tránh sai sót: Đảm bảo hồ sơ, sổ sách, và tờ khai được thực hiện chính xác, đầy đủ.
    • Đúng hạn: Thay bạn thực hiện kê khai và nộp thuế hàng quý/tháng đúng thời hạn quy định.
    • Tối ưu chi phí: Tư vấn các giải pháp hợp pháp để tối ưu hóa số thuế phải nộp.
    • Tiết kiệm thời gian: Giúp bạn tập trung hoàn toàn vào hoạt động kinh doanh cốt lõi.
• Luôn Cập Nhật Chính Sách Thuế Mới: Chính sách thuế có thể thay đổi theo từng năm. Việc chủ động cập nhật là vô cùng quan trọng để tránh các rủi ro pháp lý. Hãy thường xuyên theo dõi các văn bản pháp luật mới, đặc biệt là:
  • Luật Quản lý thuế: Nắm vững các quy định chung về quyền, nghĩa vụ và các thủ tục liên quan.
  • Thông tư số 40/2021/TT-BTC: Đây là văn bản hướng dẫn chi tiết về thuế GTGT, TNCN và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, có hiệu lực từ ngày 1/1/2022.

Giải Tỏa Nỗi Lo Về Thuế, Vững Tâm Kinh Doanh

Sự chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai là một hành trình đầy thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội để các hộ kinh doanh phát triển một cách bài bản, minh bạch và bền vững hơn. Bằng cách trang bị đầy đủ kiến thức, xây dựng quy trình quản lý tài chính chặt chẽ và tận dụng các dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp, bạn hoàn toàn có thể làm chủ cuộc chơi và biến thách thức thành động lực phát triển.

Đừng để những bỡ ngỡ về thủ tục thuế cản trở con đường kinh doanh của bạn. Nếu bạn cần một người đồng hành đáng tin cậy, giúp bạn giải quyết mọi vấn đề về sổ sách, kê khai và quyết toán thuế, hãy liên hệ ngay với chúng tôi.

Thông tin liên hệ để được tư vấn miễn phí:

• Công ty Luật TNHH Nguyễn Hướng và Cộng Sự
• Địa chỉ công ty: Số 91 đường 18, Phường Hiệp Bình Chánh, Thành phố Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh
• Số điện thoại tư vấn: 086.986.8611
• Fanpage: Luật Nguyễn Hướng – Cilaw Lawfirm